زیروبم همیلتون خاکی!
- عباس قنبرلو
- فوریه ۲, ۲۰۲۳
سه سال پیش بود که اولین ساعت مچی‌ام را خریدم، ساعت‌های زیادی را در بازه قیمت ۵۰۰ دلار مورد بررسی قرار دادم و با تمرکز بر استایل و ژانر مورد علاقه‌ام در دنیای ساعت و همچنین موومنت‌های کوکی (Hand-Winding) در نهایت ساعت Hamilton Khaki Field 38mm Mechanical را انتخاب کردم. در این مقاله قصد دارم تا داستان ساعت‌های نظامی آمریکایی را برای شما بازگو کنم و در نهایت به طور کامل همیلتون خاکی مِکَنیکال را بررسی کنم و تجربیاتم از این ساعت شگفت‌انگیز را بنویسم. شاید اکثریت محتواهایی که در واچوفایل منتشر می‌شوند محدود به ساعت‌های لوکس و رده بالا باشد اما به عقیده شخصی نگارنده این مقاله تا وقتی نتوانیم شناخت و درک مناسبی از سطح بالای صنعت ساعت داشته باشیم نمی‌توانیم زیبایی‌ها و تکنیک‌هایی که هرچند کم در ساعت‌های ارزانتر استفاده می‌شوند را درک کنیم. نمی‌توانیم داستان ساعت‌ها را جدای از ارزش مادی که دارند ستایش کنیم و از خواندن و شنیدن آن‌ها لذت ببریم. ساعتی که انتخاب کردم به قدری ریشههای قوی دارد، به قدری با ژانر ساعت‌های مورد علاقه‌ام هماهنگ است و به قدری با لایف استایل من جفت‌و‌جور شده که یک ساعت چندین هزار دلاری را نمی‌توانم جایگزین آن کنم. پس با من همراه باشید تا شما را بیشتر با یکی از زیباترین ساعت‌های نظامی آشنا کنم.
مختصری از همیلتون
این کمپانی دوست‌داشتنی ملقب به پتک فیلیپ آمریکاست و فعالیت رسمی خود را از ۱۸۹۲ در لَنکستر پِنسِلوِنیا شروع کرد و موفق شد با گسترش خطوط راه آهن آمریکا سهم زیادی را در بازار آمریکا تصاحب کند و خطوط راه آهن تمامی محصولات همیلتون را خریداری کردند. اگر با کرونومتر‌های دریایی آشنا باشید نمونه‌های بی‌نظیری از آن را طی جنگ جهانی اول برای آمریکا تولید کرد که بسیار ارزشمند هستند و همچنین همیلتون به عنوان ساعت رسمی پست هوایی ایالات متحده نیز انتخاب گردید. در فاصله بین دو جنگ جهانی اول و دوم قطعات بی‌نظیری از ساعت‌های art deco توسط همیلتون عرضه شد و در جنگ جهانی دوم نیز ساعت‌های بسیاری را برای ارتش آمریکا تولید کرد. در حال حاضر هیچ کمپانی ساعت‌سازی اندازه همیلتون با دنیای سینما ارتباط نزدیکی ندارد، شاید آشکارترین همکاری برند همیلتون با فیلم‌های هالیوودی اثر معروف میان‌ستاره‌ای نوولان باشد. (مقاله مربوط به ساعت‌های این فیلم را در اینجا بخوانید.) گفته می‌شود این برند از سال ۱۹۳۲ در بیش از ۵۰۰ فیلم حضور داشته است. همیلتون از پیشگامان ساعت‌های الکتریکی بود که به دلیل اشتباهات این کمپانی در زمینه بازاریابی و همچنین دشوار بودن سرویس آن‌ها نتوانست موفق باشد اما ساعت‌های آیکانیکی با این تکنولوژی عرضه شدند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به Ventura و Pacer اشاره کرد که توسط Richard Arbib طراحی شدند. روزهای خوش این کمپانی آمریکایی با شروع دوران بحرانی کوارتز نیز به پایان رسید و به بخش‌های مختلفی تقسیم شد و بخشی از این کمپانی به سیکو فروخته و بخش دیگر از آن توسط کمپانی Buren در سوئیس خریداری شد. و در نهایت به یکی از مجموعه‌های گروه SSIH (سواچ گروپ فعلی) تبدیل شد.
ریشههای همیلتون خاکی
خانواده Khaki در کاتالوگ فعلی همیلتون به سه دسته Aviation ،Field و Navy تقسیم بندی می‌شوند که این سه دسته ارتباط نزدیک این برند با ساعت‌های نظامی و ارتش آمریکا را نشان می‌دهند. در جنگ جهانی اول همیلتون کرونومتر‌های دریایی دقیقی را برای ناوبری آمریکا تولید کرد و در جنگ جهانی دوم با توقف تولید مدل‌های معمول و تمرکز بر عرضه ساعت برای ارتش آمریکا جایگاه خود را به عنوان یکی از تولیدکنندگان برتر ساعت‌های نظامی تثبیت کرد. ساعت خاکی مِکَنیکال فعلی همیلتون که آن را سه سال به طور مداوم استفاده کردم طراحی و ریشه‌هایش مربوط به جنگ جهانی دوم و ویتنام می‌باشد. اما قبل از بررسی جزییاتش ابتدا باید ریشههای این ساعت و اینکه چگونه متولد شد را برایتان شرح دهم. اطلاعات در مورد ساعت‌های نظامی بسیار پراکنده و پیچیده است و شاید مدل‌ها و رفرنس‌هایی که ذکر خواهند شد شما را کمی سردرگم کنند. روند سفارش و تولید ساعت‌های نظامی ارتش آمریکا در نوع خود جالب توجه بوده، طی این روند ارتش آمریکا مشخصات ساعت را طی یک مناقصه به کمپانی‌های سازنده ساعت اعلام می‌کرد و کمپانی‌های سازنده نمونه‌های اولیه را به ارتش ارسال می‌کردند و در نهایت یک یا چند کمپانی برای تولید آن ساعت با مشخصات مورد نظر انتخاب می‌شدند، به همین جهت تقریباً تمامی ساعت‌های نظامی مشابه هم بودند و فقط تولیدکنندگان آن‌ها متفاوت بود.
از جنگ جهانی دوم شروع می‌کنم، شاید هیچ ساعتی به اندازه A-11 که توسط کمپانی‌های مختلفی برای سربازان ساخته شد معروف و قابل اطمینان نبوده باشد و به همین جهت به این ساعت لقب “ساعتی که جنگ را بُرد” دادند. در طی جنگ جهانی دوم ساعت‌های متفاوتی توسط کمپانی‌هایی چون بولووا، همیلتون، اِلجین، والتام برای ارتش آمریکا ساخته شدند.
در اوایل دهه ۵۰ میلادی و طی جنگ کُره مشخصات ساعت MIL-W-6433 توسط ارتش آمریکا صادر گردید که خروجی آن ساعت A-17 بود که این ساعت ورژن اصلاح شده A-11 محسوب می‌شد و در مدت زمان کوتاهی پس از آن مشخصات MIL-W-6433A منتشر و به دنبال آن ساعت A-17A ساخته شد. گفته می‌شود دو کمپانی والتام و بولووا تولید کننده این سری بودند. این سری لوم‌های مربعی شکل پشت اعداد Arabic و همچنین اعداد ۱۳ تا ۲۴ برای ساعت نظامی را داشتند. همچنین اولین بار در ساعت‌های نظامی آمریکایی عقربه ثانیه‌شمار Lollipop در این سری دیده شد. اما در اواخر دهه ۵۰ یا اوایل دهه ۶۰ میلادی مشخصات MIL-W-3818 و به دنبال آن MIL-W-3818A توسط ارتش صادر شد که بسیار شبیه به ساعت‌های MIL-W-6433A بودند و تفاوت همه این سری‌ها در مواردی چون موومنت و طراحی قابشان بود. البته باید اضافه کنم که برای نیروهای مختلف اعم از دریایی، هوایی و زمینی معمولاً ساعت‌های متفاوتی در نظر گرفته می‌شد و گاهی نیز ساعت‌هایشان مشترک بود.
این ساعت‌ها توسط سربازان آمریکا در جنگ ویتنام مورد استفاده قرار می‌گرفتند البته که فقط ساعت‌های آمریکایی با چنین مشخصاتی در جنگ حضور نداشتند و ساعت‌های مقاوم غواصی سیکو از سری ۶۱۰۵ نیز در جنگ ویتنام به دلیل مقاومت بالا نسبت به رطوبت محبوب بودند که درباره آن‌ها مقاله جداگانه‌ای خواهم نوشت.
جزییات و اصلاحات ساعت‌ها به سری‌های قبل ختم نمی‌شد و در سال ۱۹۶۲ مشخصات MIL-W-3818B که به دنبال آن ساعت Benrus DTU-2AIP تولید شد مورد توجه قرار گرفت. در این سری لوم‌های مربعی به مثلثی تغییر یافتند و تغییراتی نیز در موومنت ساعت اعمال شد که شامل یک موومنت ۱۷ سنگی بود که ویژگی‌هایی چون Hacking Second با توان ذخیره انرژی ۳۶ ساعت و خطایی بین ۳۰-/+ ثانیه را داشت. شاید بتوان گفت همیلتون خاکی ۳۸ میلیمتری فعلی با الهام از این سری ساخته شده باشد. در سال ۱۹۶۴ مشخصات MIL-W-46374 A-G صادر شد که تقریباً تا سال ۲۰۰۰ میلادی با شکل و شمایل متفاوتی عرضه می‌شدند.
و آخرین مشخصاتی که برای شما ذکر خواهم کرد سری GG-W-113 است که بسیار مشابه MIL-W-3818B بوده و فقط تفاوت‌هایی جزئی با یکدیگر دارند. این اعداد، رفرنس‌ها و کُدها کمی گیج کننده هستند اما اگر به ساعت‌های نظامی علاقه دارید و هدفتان جمع آوری این ساعت‌هاست باید با این رفرنس‌ها آشنا باشید.
خلاصه‌ای از مشخصات ساعت‌های نظامی مهم ارتش آمریکا در قرن بیستم:
- ساعت Type A-11 در دوران جنگ جهانی دوم عرضه شد، این ساعت موومنتی با ۱۵ سنگ و توان ذخیره انرژی ۳۰ تا ۵۰ ساعت داشت. قاب این ساعت‌ها تقریباً ۳۲ میلی‌متر بود. به این سری به دلیل مقاومت و محبوبیت لقب ساعتی که جنگ را برد دادند.
- اوایل دهه ۵۰ میلادی مشخصات MIL-W-6433 و سپس MIL-W-6433A عرضه شد که به دنبال این مشخصات ساعت‌های A-17 و A-17A ساخته شدند.
- اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ مشخصات MIL-W-3818 و MIL-W-3818A صادر شد که بسیار مشابه سری A-17 بودند.
- سال ۱۹۶۲ مشخصات MIL-W-3818B توسط ارتش آمریکا صادر شد که از این سری کیفیت ساعت‌ها ارتقا پیدا کرد و شکل کلی ساعت همیلتون خاکی امروزی از این مشخصات الهام گرفته شده است.
- سال ۱۹۶۴ مشخصات MIL-W-46374A-G عرضه گردید و این ساعت‌ها تا سال ۲۰۰۰ میلادی تولید شدند.
- سال ۱۹۶۷ مشخصات GG-W-113 صادر شد که ویژگی‌های آن بسیار مشابه MIL-W-3818B بود.
... و اما همیلتون خاکی مِکَنیکال ۳۸ میلیمتری
یکی از دلایلی که این ساعت را انتخاب کردم علاقه زیادم به ساعت IWC Spitfire بود و از آنجایی که نمی‌توانستم IWC را بخرم به دنبال یک ورژن جایگزین گشتم و می‌دانستم که برند همیلتون ارتباط بسیار نزدیکی با دو جنگ جهانی و ساعت‌های نظامی دارد. از طرفی به دنبال یک ساعت کوکی (Hand Winding) با قاب زیر ۴۰ میلی‌متر نیز بودم. گزینه‌های زیادی از کمپانی‌های آلمانی چون لاکو، استووا و… را نیز بررسی کردم اما هیچ کدام از آن‌ها به اندازه همیلتون خاکی ۳۸ میلیمتری نظرم را جلب نکرد. و زمانی که این ساعت به دستم رسید و جعبه‌اش را باز کردم و وقتی اولین بار به آن دقت کردم گفتم این دقیقاً همان ساعتی‌ست که باید روی مچ دست من قرار بگیرد این همان ساعتی‌ست که می‌توانم از نگاه کردن به تک تک اجزایش لذت ببرم! ماه‌ها قبل از خواب به چرخش عقربه ثانیه‌شمارش دقت می‌کردم و از دیدن تمام عناصر زیبای صفحه ساعت لذت می‌بردم و تمامی این عناصر چون قرص خواب برایم عمل می‌کردند!
اولین مورد قابل توجه این ساعت قاب استیل مات ۳۸ میلیمتریست که در واقع سَندبِلَست شده و صادقانه بگویم بعد از گذشت سه سال آثار خط و خش را در آن به ندرت می‌بینم. پیچ کوک ساعت مشابه سری‌های اولیه این ساعت بزرگ است و نماد H نیز در آن اعمال شده و کوک کردن و تنظیم ساعت به دلیل اندازه بزرگ پیچ کوک و الگوی شیاردارش برایتان دشوار نخواهد بود. با اینکه قاب ساعت ۳۸ میلیمتریست اما فاصله Lug to Lug قاب ۴۷ میلیمتری بوده –به لطف لاگ‌های کشیده- و از این حیث طول قاب با ساعت‌های ۴۰ یا ۴۲ میلی‌تری یکسان است، پس اگر مچ دست کوچک یا بزرگی دارید نگران بزرگ یا کوچک دیده شدنش رو مچ نباشید. با توجه به مقاومت ۵Bar ساعت در برابر آب نمی‌توان آن را در هنگام غواصی استفاده کرد و صرفاً برای شنا در استخر یا اگر طبعیت گرد هستید برای شنا در رودخانه مناسب است. پشت قاب ساعت از نوع Screw Down بوده و کُل پشت قاب به غیر از محلی که کلمه H قرار گرفته پرداخت دایره‌ای دارد.
اگر در ساعت‌های نظامی سری Dirty Dozen را فاکتور بگیرم همیلتون خاکی زیباترین صفحه را در بین ساعت‌های نظامی دارد. اولین بخش جذابیتش مربوط به عقربه ثانیه‌شمار Lollipop آن است که از سری A-17A به بعد در ساعت‌های نظامی آمریکا ماندگار شد. عقربه‌های دقیقه‌شمار و ساعت‌شمار از نوع مخروطی یا سُرنگی‌ست که سطح آن توسط لوم کرمی رنگ که در تاریکی رنگ سبز از خود ساطع می‌کند پوشانده شده، لوم کرمی (SuperLumiNova Old Radium) ساعت که همچنین در پشت اعداد و نوک عقربه ثانیه‌شمار اضافه شده دقیقاً حس و حال لوم‌های رادیومی و تریتیومی قدیمی را القا می‌کند.
و اما می‌رسیم یکی از نقاط قوت این ساعت یعنی موومنت آن همیلتون برای این ساعت از کالیبر H-50 استفاده کرده است. این موومنت در واقع اصلاح شده کالیبر ETA2801-2 می‌باشد که از ۴۲ ساعت توان ذخیره انرژی و فرکانس ۴ هرتزی بهره می‌برد اما مهندسین همیلتون با اصلاح آن و کاهش فرکانس به ۳ هرتز و افزایش سایز قوطی فنر توانسته‌اند توان ذخیره انرژی را تا ۸۰ ساعت افزایش دهند که فوق العاده است یعنی ساعت با یک بار کوک کامل بیش از ۳ روز برایتان کار می‌کند. حقیقتاً مشکلی در رابطه با کاهش گشتاور منتقل شده از قوطی فنر به چرخ تعادل در ساعت‌های پایانی به اتمام رسیدن کوک و کاهش دقت ساعت طی این سه سال ندیده‌ام. در حال حاضر ورژن ۴۲ میلیمتری ساعت نیز عرضه شده و علاوه بر آن می‌توانید این ساعت‌ها را در بندهای Nato و فلزی نیز خریداری کنید. همچنین اگر به پاتینا شدن زود علاقه دارید وژن برنز ساعت نیز می‌تواند گزینه بسیار خوبی باشد.
اگر به ساعت‌های نظامی علاقه دارید یا به دنبال یک ساعت روزمره مناسب که تقریبا با انواع استایل بندها سِت شود باشید در حال حاضر همیلتون خاکی بهترین گزینه زیر ۱۰۰۰ دلار مارکت ساعت است که هیچ ساعت دیگری را نمی‌توانم جایگزین آن پیدا کنم. قبول دارم نوشته‌هایم کمی جسورانه است اما این جسارت را همین رفیق ۳۸ میلیمتری کوکی به من اعطا کرده! مطمئنم این ساعت تا پایان عمرم در بین ساعت‌‌هایی که خریداری خواهم کرد باقی خواهد ماند و نقش مهمی را در زندگی ساعتی من خواهد داشت.
اگر قصد خرید همیلتون خاکی مِکَنیکال را دارید می‌توانید از مشاوره‌های واچوفایل در زمینه خرید ساعت استفاده کنید.